Kategoria: Argudio testua

Zer da eutanasia?

Horra Leirek idatzitako azalpen testua eta iritzi artikulua. Gehitu, nahi baduzu, zure iruzkinak Leireren testuaren azpian.

 

Eutanasia minarekin eta sufrimenduarekin amaitzeko eragindako heriotza da, bereziki beste gaixotasun baten ondorioz.
Gai eztabaidatua da, etikaren nahiz hainbat erlijioren aldetik.
Eutanasian modu hauek bereizten dira:

  • borondatezko eutanasia, hil nahi duen pertsonaren beraren nahia delako eragindakoa.
  •   ez-borondatezko eutanasia, heriotza eragin behar zaion pertsonaren borondatea kontuan hartu gabe egiten dena eta herrialde guztietan legez kanpokoa dena.
  • borondatearen aurkako eutanasia, gaixoaren iritziaren aurkakoa eta hilketatzat jotzen dena.

Praktikan jartzeak gainera hainbat arazo sorrarazten ditu gaixoaren nahiarekin eta egoera medikoarekin eta gaixoaren ingurukoen iritziarekin loturik.

Ordenamendu juridikoaren aldetik ere, eutanasia giza eskubidea den eztabaidatzen da, gaixoa bere bizitza jarraitu nahi duen erabakitzeko autonomoa den besteak beste.

Erlijio zenbaitetan, berriz, eutanasia guztiz gaitzetsi eta hilketatzat jotzen da, bizia eman eta kentzea Jainkoari soilik dagozkiola argudiatuz.
Funtsean bi modu daude eutanasia burutzeko: medikuak berak edo gaixoaren gertuko pertsona batek gaixoa edo elbarria laguntzea heriotza eragiten edota eutanasia burutu nahi duen gaixo edo elbarriari heriotza ekarriko dizkioten baliabideen berri eman eta eskura jartzea.

Baina badaude moduak gaixo larriek eutanasia ez eskatzeko edo gutxienez ingurukoak saiatzeko baliabideak dituzte. Adibidez psikologikoki laguntza eskaini behar zaio eta norbait momentu horietan bere alboan sentitzea ezinbestekoa da. Gainera zaintza aringarriak oso lagungarriak izaten dira.

Zainketa aringarriak, leungarriak, gaixotasunak sendatzen baino, sintomak murrizten ahalegintzen duen edozein bidea da. Helbidea sufrimendua gutxitzea da, baita gaixo kroniko, larrien bizi kalitatea hobetzea ere.

Zainketa hauek beti ere eriaren etxean bertan edo ospitale edo zentro espezializatu batean eman daitezke.

Orokorrean, tratatzen dituen gaixoak sailkatu ditzakegu onkologiakoak eta ez direnen artean, eta kasu bietan gaixo terminaltzat hartzen dira, sendabiderik ez daukatenez.

Iritzia

Eutanasia eta heriotza duin kontzeptuak bereizi beharra dago, azken honetan bizia mantentzekoaparteko baliabideen erabilera ukatzearekin lotzen baita.

Norberaren borondatezko eutanasia aldezten dutenek, min eta sufrimenduz bizi duen pertsona baten bizitza modu duin batean amaitzea pertsona horren eskubidea dela argudiatzen dute, minik gabeko bizitza aldarrikatuz.

Eutanasia aldezten dutenek gaixoaren giza duintasuna, minik eta sufrimendurik gabeko bizitza izateko eskubidea alegia, eta bere heriotzari buruz askatasun guztiz erabaki ahal izatea argudiatzen dituzte.
Eutanasia errefusatzen dutenentzat, aldiz, bizia kentzea kasu guztietan bidegabekeria eta giza duintasunaren aurkakoa dela kontsideratzen dute.
Medikuek ere, bizitzari buruzko erabakiak eta ekintzak burutzen dituzten aldetik, zer esan handia izaten dute eutanasiaren inguruan
Nire ustez, bide edo konponbide desberdinak bilatu behar dira eutanasia erabakia hartu baino lehen baian ulertzen dut gaixoek ez dutela lehenengo momentuan erabaki hori hartzen eta hartzen badute izaten da irtenbide bakarra delako.

Adibidez, Mar Adentro filmean egoera hori oso modu errealistan agertzen da eta ikus daiteke mugimendu barik dagoen pertsona baten eguneroko bizitza.

Ez dut nire burua ez aurka ez alde jartzen. Nahiago nuke horrelako erabakiak inor ez hartu behar izateak baina uler dezaket egoera oso larrietan eutanasia nahi izatea.

Ospitaleko gela

Nola idatzi euskal izen-deiturak 2

Aurreko batean blog honetan gaiari buruz zuen iritziak eta argudioak idazteko eskatu nizuen: Nola eman euskal izen deiturak? (1) hartan.

Oraingo honetan polemika bat sortu da 45D taldean. Ikasle bi asaldatu egin dira euskara irakasleak bere izenak Euskaltzaindiak proposaturiko arau ortografikoei jarraiki idatzi dituelako eta hori leku publiko batean, arbela digitalean ikusi delako. Beren izenak horrela idaztea errespetu faltatzat hartu dute eta horrela adierazi dute.

Irakasleak esan zuen, hau bezalako artikuluak irakur ditzazuen —eta pixka bat zirikatzeko, egia esan— esan zuen norberak bere izena nahi duen bezala idazteko libertatea baldin badu, besteok ere askatasun maila antzekoa hartzea dugula…

Hona, berriro ere, euskara irakaslearen zenbait argudio:

  1. Arau ortografikoen bilduma, idazkera estandarra, erabaki kolektiboa izaten da erregistro idatzia duten hizkuntza guztietan, ez norberarena.

    Erabaki horietan hizkuntza-erabiltzaile guztiek ez dute erabakitzeko botere bera. Ez ohi da pertsona bat – boto bat legea betetzen.

  2. Hizkuntza batzuek, tartean erabiltzen ari naizen hizkuntza honek, badute estandar idatzi bat eta hainbat erakunde akademiko, hizkuntza idatziaren arauak argitzeko. Nola idatzi/nola ez idatzi kontuetan gomendioak emateko-eta hizkuntza batzuek Hizkuntza Akademiak dituzte.

  3. Gomendio horiei bizkarra ematea, munduko kultura gehienetan, oro har, txarto ikusita egoten da. Esparru akademikoetan bai behintzat. Kultura eskasia erakusten omen du arau ortografikoak ez dakizkiena. Ez dakit zer erakusten duen, arau ortografikoak jakinda, beste nolabait idaztea erabakitzen duenak. (Autobidetik azkar zihoan gidari haren istorioarekin akordatzen naiz honelakoetan. Irratian entzun du autobidetik txoro bat dabilela azkar baino azkarrago kontrako norabidean… —Bat! ?—esaten du bere baitan—, Bai zera! Guztiak doaz kontrako norabidean!)

  4. Ikasleak libreak dira bere izen-deiturak nahi duten grafiaz idazteko. Zirilikoz nahi izanez gero. Horretarako eta gehiagorako ere libre dira. Baina irakasle hau ere librea da gure garaiko ohiko ortografia arauei, ahal den heinean, jarraikitzeko. Baita izen-deitura kontuetan ere.

  5. Irakasle batek ortografia arau ortodoxoei men egitea ez da ikasleekiko errespetu falta, arau ortografiko horiekiko errespetu adierazpen bat da, besterik gabe. Ez dago hor ezer pertsonalik, jakina.

  6. Irakasle batek erakutsi behar du zer den estandarra, zer den garaian-garaiko araua eta, alde horretatik, ikastetxe publiko batean hizkuntza estandarra erabiltzea, jarrera ohiko bat besterik ez da.

    Irakasleak, benetan, —zirikatzaile jartzen ez denean—, nahiko Wikipedia zalea da eta izen-deitura pribatuak, leku publikoetan idazten dituenean, Wikipediak eta Berria egunkariak eta beste askok duten antzeko politikari jarraitzea aspaldian erabaki du. Wikipediraren politika jakiteko: >>klik hementxe<<

  7. Irakaslearen lana da ikasleei euskararen baitan dauden gaur egungo idazteko arauak ikasten laguntzea. Arau horiek ondo ezagutu eta gero, arauei jarraitzea izaten da ohikoena, baina ehunka salbuespen topa ditzakezue: Luis Haranburu Altuna, Hasier Etxeberria, Irati Iciar, Joxerra Garzia, Juan Garzia, etab. Bururatu zaizkidan lehen bost pertsona horiek oso pertsona jantziak dira euskara kontuetan baina, auskalo zergatik, Euskaltzaindiaren aholkuak —bere izen-deitura kontu honetan— ez segitzea eta bere bide pertsonalagotik joatea erabaki dute.

Asko kostatu zitzaion gure hizkuntzari estandar bat adostea. Azkenean, lortu zenean, ‘euskara batua‘ deitu zioten. Europako beste hizkuntza askoren ondoan, euskaldunak berantiar ibili ziren. Euskararen Akademia ia duela ehun urte sortu zen eta estandar bat lortzeko lehen adostasun potoloak duela berrogeita hamar bat urte… Baina kontu horiek guztiak, luzeago, beste blog-mezu batean.

Euskara batu edo estandarraren harira,

Ondo estrukturaturiko diskurtsoa da? Hizlariak, hitz egiterakoan, atal moduko blokeak bereizten ditu, idazterakoan paragrafoak bereizten ditugun antzera? Digresiorik egiten du, hari nagusitik urrundu egiten da?

Egileari zor: The author of the book was Pedro Agerre
Goian dagon liburu horrek ortografia akatsak ditu? Zeintzuk? Zergatik? [Argazkiaren jatorria, Wikimedia Commons: The author of the book was Pedro Agerre “Axular” (1556-1644). The author of the photo is Mikel Zabala. [Public domain], undefined].

Zenbat artikulu irakurriko dut astero?

Ikasle hori,

unibertsitatera sartzeko proban 10 bat ateratzeko helburuarekin eredu onak irakurtzea eta % 100 ulertzen saiatzea ezinbesteko ariketa da.
Eta artikulu on bat bilatuz gero, ikaskideekin esteka  partekatuko dut.

Horretarako, Astekaria, Mugikaria, Argia, Berria, Azkue fundazioaren egunkaria… Begiratuko ditut. (Egin klik esteketan)

Irakasle eta ikaskideekin honelako estekak partekatuko ditut:
Adibidea:
http://www.azkuefundazioarenegunkaria.eus/mugikorra-hondatzea-errazten-duten-zenbait-akats/
Euskaraz irakurtzea ez da hain zaila baina batzuek geure burua behartu behar dugu apurtxo bat astero artikulu batzuk irakurtzeko. Argazkigilea: Adesh31 [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0). Wikimedia Commons-en bidez].
Euskaraz irakurtzea ez da hain zaila baina batzuek geure burua behartu behar dugu apurtxo bat astero artikulu batzuk euskaraz irakurtzeko. Argazkigilea: Adesh31 [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0). Wikimedia Commons-en bidez].